Yurtdışında geçen çalışma sürelerinin borçlanılarak Türkiye'de Sigortalılık süresinden sayılması ve emeklilik konusunda açıklama.
Yurtdışında çalışan vatandaşlarımız, bu çalışma sürelerini ve kadınların ev kadını olarak geçen sürelerini, Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumuna borçlanarak sigortalılıklarına saydırabilmektedirler. Borçlanılan bu süreler, Türkiye’de geçen çalışma ve prim ödenmiş sigortalı hizmet süresi gibi değerlendirilir. 3201 sayılı yasada yer alan bu sosyal güvenlik hakkı, isteğe bağlı bir uygulamadır. Bu yasadan yararlanmak isteyenler, yurtdışı hizmetlerinin tamamını veya diledikleri kadarını borçlanabilirler.
5510 Sayılı Kanunun 4/b kapsamında sigortalı olan kadınlar yani Bağ-Kurlular doğum borçlanması başvurusunu Bağ-Kur dosyasının tescilli olduğu ve bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezine/Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne yapacaklardır.
5510 Sayılı Kanunun 4/a kapsamında sigortalı olan kadınlar yani SSK’lılar doğum borçlanması başvurusunu en son çalışmasının/hizmetinin bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezine/Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne yapacaklardır.
Yurtdısında çalışan vatandaşlarımız, çalışma sürelerini, çalışmayan kadınlar ise ev kadını olarak geçen sürelerini, isterlerse Türkiye Sosyal Güvenlik Kurumuna borçlanarak sigortalılıklarına saydırabilmektedirler. Borçlanılan bu süreler, Türkiye’de geçmiş çalışma süresi gibi değerlendirilir.
3201 sayılı yasada yer alan bu sosyal güvenlik hakkı, isteğe bağlı bir uygulamadır. Dolayısıyla yurtdışında çalışan vatandaşlar isterlerse bu haktan yararlanırlar. Bu yasadan yararlanmak isteyenler, yurtdışı hizmetlerinin tamamını veya diledikleri kadarını borçlanabilirler. Türkiye’de çalışmış olanlar, borçlanma talebinde bulunduklarında Türkiye’deki çalışma sürelerini prim gün sayısından düşerek, emeklilik için eksik kalan sürelerini tamamlayabilirler.
Yurtdışında 18 yaşından sonra geçen;
sigortalılık/çalışma süreleri (işçi ve bağımsız olarak çalışılan süreler),
sigortalılık/çalışma sürelerinin arasında veya sonundaki herbirinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri,
ev kadını olarak geçen ikamet süreleri,
borçlanılarak sosyal güvenlik bakımından Türkiye’de geçmiş süreler gibi değerlendirilir.
Sigortalılık süresi borçlanma kapsamındaki sürenin bulunduğu ülke mevzuatına göre ikamet süreleri hariç, çalışılmış veya çalışılmış süre olarak kabul edilen süreleri ifade etmektedir
Çalışılmış olarak kabul edilen süreler, ilgili ülke mevzuatına göre fiilen çalışılmadığı halde çalışmaya eşdeğer süre olarak kabul edilip, aylığa hak kazanmada ve aylık hesabında değerlendirilen sürelerdir.
İlgili ülke mevzuatına göre çalışma süreleri ile bu çalışma sürelerine eş değer süreler haricinde o ülkede geçen süreyi ifade eder. İşsizlik sürelerinin tamamının borçlanma kapsamında değerlendirilmesine imkan bulunmadığından, sigortalılık süreleri arasında veya sonunda herbirinde bir yıla kadar olmak kaydıyla yurtdışında geçen işsizlik süreleri borçlandırılabilir. İkamet süreleri ve boşta geçen süreler de bu kapsamda değerlendirilir.
Medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların, sigortalılık süreleri haricinde yurtdışında bulundukları süreleri ifade eder. Bu süreler işsizlik süresi veya boşta geçen süreler kapsamında değerlendirilmez, borçlanma talebinde bulunanların yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerinin diledikleri kadarı borçlandırılır.
Borçlanma hakkından, yurtdışında çalışan 18 yaşını doldurmuş Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşları ile yurtdışında hiçbir işte çalışmayan 18 yaşını doldurmuş Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ev kadınları yararlanabilirler.
Yurtdışında 18 yaşın doldurulmasından önce, Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya Türk vatandaşlığının kaybedilmesinden sonra geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadını olarak geçen süreler borçlanma kapsamında değildir.
Ayrıca, ülkemizdeki sosyal güvenlik kanunlarına göre, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen sürelerle çakışan yurtdışı sürelerinin 3201 Sayılı Yasa’ya göre borçlandırılmasına imkan bulunmamaktadır.
Yurtdışı hizmet borçlanması isteğe bağlıdır. Vatandaşlarımız, sigortalılık/çalışma/ikamet (ev kadınları) sürelerinin tamamını, bir kısmını veya aylık bağlanmaya yetecek bölümünü borçlanma talebinde bulunabilirler. Bu konudaki tercihlerinin, başvuru sırasında yazılı olarak belirtilmesi gerekir. Ayrıca, kısmi borçlanmalarda borçlanılmayan süreler, yeni bir başvuru ile borçlanılabileceği gibi, borçlanma başvuru tarihinden sonra yurtdışında geçen süreleri bulunanların da bu süreleri borçlanma hakkı bulunmaktadır.
Yurtdışı sürelerinin borçlanılabilmesi için; Türk vatandaşı olmak, borçlanma kapsamındaki yurtdışı sürelerini belgelendirmek ve yazılı istekte bulunmak şarttır. "Türk vatandaşı olmak" şartının iki durumda yerine getirlmesi zorunludur. Bunlardan biri; borçlanılması istenilen sürelerde ilgilinin Türk vatandaşı olması, diğeri ise Türk vatandaşlığında geçen süreleri borçlanma talebinde bulunan sigortalı veya hak sahibinin yazılı başvuru tarihi itibariyle Türk vatandaşı olmasıdır. Diğer bir deyiş ile, Türk vatandaşlığında geçmeyen yurtdışı sigortalılık, işsizlik veya ev kadını olarak geçen süreler borçlandırılmayacağı gibi, borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmadığı tespit edilenlerin borçlanma talepleri reddedilir.
Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı devam edenler de, söz konusu yasa ile getirilen düzenlemeden yararlanabilmektedirler.
Borçlanmak için ayrıca yurda dönüş şartı aranmadığından, yurtdışında iken borçlanma başvurusunda bulunanlar da, borçlanma hakkından 3201 sayılı Yasa’nın öngördüğü şartlarla yararlanabilirler.
Avustralya'daki vatandaşlarımızın Avustralya’da geçen sigortalılık veya işsizlik sürelerini Türkiye'de borçlanarak emekli olabilmeleri için bu süreleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliğine veya T.C.Başkonsolosluğuna belgelendirmeleri ve bu belgeler karşılığında Ataşelikten veya T.C. Başkonsolosluğundan imzalı ve mühürlü Yurtdışı Hizmet Belgesi almaları gerekmektedir. Yurtdışı Hizmet Belgesinin hazırlanması için gerekli evraklar:
Çalışma sürelerini gösteren/ispatlayan belgeler şunlardır:
* İşçi olarak çalışanlar için,
Ücret Bordroları (Pay/Wage Slips)
Grup Sertifikaları (Group Certificates)
Ödeme Belgesi (PAYG-Payment Summarry)
İşten ayrılırken verilen belge (Employment Separation Certificate)
Vergi Belgeleri (Income Tax Lodgement and Assesment History, Notice of Assesment, Tax Return)
* Bağımsız olarak çalışanlar için,
İşyeri kayıt belgesi (certificate of registration)
Vergi belgeleri (Income Tax Lodgement and Assesment History, Notice of Assesment, Tax Return)
Hizmet borçlanması yapmak isteyenlerin, çalışma sürelerini kapsayacak şekilde yukarıda sayılan belgelerden herhangi biri veya birkaçı,
Medeni durumlarına bakılmaksızın, Yurtdışında ev kadını olanların bu sürelerini Türkiye'de borçlanarak emekli olabilmeleri için yaşadıkları Ülkede ikametlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliğine belgelendirmeleri ve bu belge karşılığında Ataşelikten veya T.C. Başkonsolosluğundan imzalı ve mühürlüYurtdışı Hizmet Belgesi almaları gerekmektedir.
Yurtdışı Hizmet Belgesinin (Yurtdışı İkamet Belgesi) hazırlanması için gerekli evraklar:
Ev kadınlarının:
Yaşadıkları Ülkede ikamet sürelerini gösteren;
Uluslararası Seyahat Kayıtları veya
İkamet Durum Belgesi veya,
Pasaportlarındaki ilk geliş ve yurda dönüş tarihlerine göre düzenlenecek ikamet belgesini, ve T.C. kimlik numarasının bulunduğu nüfus cüzdanı ve pasaport ile birlikte,
herhangi bir sosyal yardım almadığını gösterir bir yazıyla başvurarak Türk Ataşeliklerinden / Başkonsolosluklardan Yurtdışı İkamet Belgesi (Yurtdışı Hizmet Belgesi) almaları gerekir.
Yurtdışında geçen sürelerin borçlandırılmasına ilişkin yazılı talep, “Yurtdışı Borçlanma Talep Dilekçesi”nin usulüne göre doldurulup imzalandıktan sonra doğrudan veya posta yolu ile Türkiye Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilgili ünitesine verilmesi ile yerine getirilir.
Yurtdışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadını olarak geçen sürelerin
borçlandırılmasında Türkiye’de son defa;
Sosyal Güvenlik Kurumu’na tabi çalışması olanların, bu Kuruma,
506 sayılı Kanunu’nun geçici 20’nci maddesine tabi sandıklardan birine tabi
çalışması olanların bu sandığa başvurmaları gerekir.
Türkiye’de herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışması
bulunmayanların borçlanma işlemleri, Sosyal Güvenlik Kurumunca
sonuçlandırıldığından, bu durumdakilerin borçlanma talepleri de bu Kuruma
yapılmalıdır.
Yurtdışı hizmet borçlanma başvurusu yazılı olarak, ilgilinin Türkiye’deki
adresinin bulunduğu ildeki Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğüne yapılır:
Türkiye’de son defa işçi veya kendi nam ve hesabına bağımsız olarak çalışmış
olanlar,
Türkiye’de herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışması olmayanlar ve
Yurtdışında ev kadını olarak geçen ikamet sürelerini borçlanmak isteyen ev
kadınlarının, Borçlanacakları sürelere ait Yurtdışı Hizmet/İkamet Belgelerini,
talep dilekçesi ekinde Türkiye’de ikamet adresinin bulunduğu ildeki Sosyal
Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğüne vermeleri gerekir
Sosyal Güvenlik Kurumunca sonuçlandırılacak olan borçlanmaların Kurumun hangi birimine yapılacağına dair genel kural, son defa Türkiye’de geçen çalışmaların sigortalılık haline göre belirlenmektedir.
Yurtdışında çalışmakta iken veya yurda kesin dönüş yaptıktan sonra ölenlerin yurtdışında geçen sigortalılık süreleri ile ev kadınlığında geçen sürelerin borçlandırılması için hak sahiplerince yapılacak başvurular da, ölenin Türkiye’deki sigortalılık süresi dikkate alınarak, Sosyal Güvenlik Kurumunun yukarıda açıklanan birimlerine yapılmalıdır.
Yurtdışı borçlanmasına dair süreler, ilgilinin Türkiye’de sigortalılığı varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılığı yoksa 5510 sayılı Yasa’nın 4üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında (BAĞ-KUR) geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
Türkiye’de sosyal güvenlik kanunlarına tabi sigortalılığı bulunanların borçlanılan süreye ait gün sayısı, önceki prim ödeme gün sayıları veya hizmetlerine eklenir.
Gerek çalışma süresini, gerek ev kadını olarak geçen süreleri borçlanmak için Türkiye’ye gitmek şart değildir. Borçlanma işlemi, gerekli belgeleri yurtdışından posta ile göndermek suretiyle de yapılabilir.
Aylık başvurularında bizzat müracaat etme şartı kaldırılmıştır. Gerekli belgeler usulüne uygun doldurulup imzalandıktan sonra Kurumun ilgili ünitesine doğrudan başvuru yolu ile verilebileceği gibi, yurtiçi veya yurtdışından posta yolu ile de gönderilebilir. Bugüne kadar yapılan uygulamalarda aylık başvurusunda bulunan yurda dönmüş vatandaşlarımızın çalıştıkları işyerinden ayrıldıklarını, yurtdışında ikamete dayalı bir sosyal digorta veya sosyal yardım ödeneği almadıklarını gösterir belgeyi temin etmelerinde karşılaştıkları zorluklar dikkate alınarak, sadece yurtdışından başvuruda bulunacak olanlar için güncel tarihli hizmet belgesinin ibrazı istenmektedir.
Tahsis talep tarihinden önceki bir ay içinde düzenlenen hizmet belgeleri güncel tarihli belge olarak kabul edilmektedir.
Yurda kesin dönüş yaptıktan sonra aylık talebinde bulunanların ibraz edecekleri hizmet belgesinin ise güncel tarihli olmasında bir zorunluluk bulunmamaktadır.
Aylığa hak kazanmak için 5510 sayılı Yasa’nın 38nci maddesinin üçüncü fıkrasında tanımlanan anlamda belli bir sigortalılık süresi şartının yerine getirilip getirilmediğinin tespitinde geçerli olmak üzere;
Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülür.